‘Ik denk dat mijn verhaal de uitzondering op de regel is’

Gebruikers over hun ervaringen met alternatieve therapievormen

Meer dan veertig procent van de cliënten binnen de ggz maakt op de één of andere manier gebruik van een alternatieve geneeswijze, al dan niet in combinatie met reguliere hulpverlening, zo blijkt elders in dit magazine. De meningen daarover onder hulpverleners verschillen, er is bij de meeste van hen ook weinig bekend over de werking en de resultaten. Wat vinden cliënten daar zelf van?
Drie ‘gebruikers’ over hun ervaringen met ‘andere’ vormen van therapie.

“Er zat bij mij zoveel vast, het maakte zoveel emoties los”

Charlotte Apeldoorn heeft sinds haar 13-de psychische klachten. “Niemand had in de gaten dat ik psychotisch was, ik heb dan ook jaren onbehandeld rondgelopen.” Desondanks ging ze werken, maar kreeg al snel een burnout. “Ik geloofde niet in de ggz. Dat kwam ook omdat ik ooit ‘One flew over the cuckoo’s nest’ had gezien en doodsbang was voor de psychiatrie. Ik wilde alternatieve therapie,” zegt ze. Onder andere deed ze, op haar 21-ste, aan yoga. “Na afloop van de les, ging ik liggen en raakte in trance. Ik was grenzeloos, was al overgevoelig, daar kwamen visioenen bij”.
De jaren die volgden, deed ze onder andere shiatsu (een niet-westerse vorm van massage) en acupunctuur. “Er zat bij mij zoveel vast, het maakte zoveel emoties los”.
Uiteindelijk volgde een aantal opnames. Ze denkt dat dat ook komt door die alternatieve therapieën: “Omdat het zoveel losmaakte raakte ik in de war. Ik wist niet hoe ik alles moest verwerken.”
Tijdens de opnames kreeg veel antipsychotica, en later ook ect, de moderne versie van de elektroshock. “Dat hielp, en toch hielp het ook weer niet”, vertelt ze. ”Na een half jaar kwamen de klachten weer terug”.

Zes jaar na haar eerste opname, op haar 30-ste, liet ze zich uitschrijven bij de ggz, twee maanden na de ect. Ze voelde zich ontremd, besloot te stoppen met alcohol en koffie, waardoor zich een stuk stabieler voelde. Toch kwamen de klachten weer terug, ze werd angstig en depressief. Ze dwong zichzelf te mediteren, minimaal 5 minuten per dag, ging gezond eten, sporten, slikte omega drie. Daarmee ging het weer beter, maar na een jaar had ze nog steeds moeite met contact maken.
“Vrienden zeiden dat ik een keer XTC moest proberen. Dat heb ik ook gedaan. De eerste keer vielen alle barrières weg, kon ik eindelijk contact met mezelf maken, en daardoor met anderen. Dat was een levensveranderende ervaring voor me. Daarna heb ik het nog een aantal malen gebruikt, maar ik heb nooit meer dezelfde ervaring gehad.”

In 2017 kwam ze met Ayahuasca, een Zuid-Amerikaanse hallucinogene drank, in aanraking. “Eigenlijk zou iemand met mijn voorgeschiedenis daar niet aan moeten beginnen, maar degene die me begeleide, heeft me toch toegelaten. Ik wist welk risico ik liep, ik heb er ook een paar jaar over nagedacht, maar heb het uiteindelijk, puur op intuïtie, toch gedaan. Ik heb het twee keer gedaan, het heeft veel in me losgemaakt. Ik denk dat je kan zeggen dat Ayahuasca heeft afgemaakt waar ik met meditatie was begonnen.”

De vraag ligt natuurlijk voor de hand: is het een goed therapeutisch middel? “Ik zou het niet iedereen aanraden. alleen als je je er goed bij voelt. Het is geen wondermiddel, iedereen heeft andere hulpmiddelen die werken. Het verandert ook wat je nodig hebt of wat je kunt verdragen, als ik op mijn 13-de Ayahuasca was gaan proberen, zou ik er veel meer door van slag zijn geraakt. Ik had door de meditatie inmiddels geleerd de gevoelens die het opriep te verdragen.”

“Ik ken genoeg mensen die er verder mee zijn gekomen”

Dat je door Ayahuasca inderdaad van slag kunt raken, ervoer Elma van Delft aan den lijve. Ze was jarenlang lid van de Santo Daime kerk, waar het gebruik van Ayahuasca centraal staat. In totaal was ze tien jaar lid, een periode waarin ze ook met regelmaat Ayahuasca gebruikte. “Het is absoluut niet zonder gevaar”, vertelt ze. “Bij psychiatrische klachten is het een gevaarlijk middel. Mensen worden daar van tevoren ook op gescreend, al stelde dat in mijn tijd niet zo heel veel voor. Een simpele vragenlijst, dat was het wel. Tegenwoordig gebeurt dat veel zorgvuldiger.

In januari 2007 stopte ze met het gebruik na een aantal slechte ervaringen. Onder andere ontmoette ze de Geest van de Zelfdoding (in de beleving van de Santo Daime kerk is zelfdoding een geest). Ondanks dat ze een half jaar niet gebruikte kreeg ze suïcidale gedachten en deed ze na dat halve jaar een suïcidepoging, die ze ternauwernood overleefde. Wel zat ze voor langere tijd in een rolstoel.
“Ik houd niet zo van vingerwijzen, dat was wel heel makkelijk geweest. Ik heb die suïcidepoging gedaan nadat ik een half jaar niet gebruikt had. Het heeft dingen wakker gemaakt die beter verborgen hadden kunnen blijven. Bij mij pakte dat verkeerd uit. Ik weet niet zeker of ik in een psychose zat, maar ik zat er in ieder geval tegenaan. Op een gegeven moment loopt het dan uit de hand.”

Toch is ze niet negatief over het gebruik van het middel. “Ik denk dat mijn verhaal echt de een uitzondering op de regel is. Ik ken genoeg mensen die het gebruikt hebben en er verder mee zijn gekomen. Het haalt tijdelijk de geest uit het lichaam. Je geest maakt dingen mee, die je nauwelijks bewust bent. Je bent aan het dansen, zonder dat je het weet, bijvoorbeeld. Als je er geen ervaring mee hebt, is het moeilijk te begrijpen wat het met je doet. Door de geestelijk wereld wordt er aan jouw geest gewerkt. Daardoor kunnen dingen getriggerd worden, zowel positief als negatief. Voor mij betekende dat, dat ik naar de zon en de maan ging, naar sterren en planeten, voor mij was dat realiteit. In mijn beleving was het geen psychose, ik was er in ieder geval niet angstig onder. Het was of ik deel was van een film, en dan was ik de hoofdrolspeelster.”

“Het kostte allemaal goud geld

Youssef (niet zijn echte naam) is sinds zijn 20-ste depressief, nu zo’n tien jaar. Regelmatig heeft hij paniekaanvallen, waardoor hij de straat niet op durft. Het werd zo erg dat hij zijn opleiding tot tolk er door moest stoppen. “Ik kon het huis niet meer uit,” vertelt hij.
Zijn ouders, zijn hele familie en eigenlijk hijzelf ook, gingen er van uit dat het vanzelf over zou gaan, als hij maar naar een goede dokter zou gaan.

“De klachten die ik had, vallen in mijn familie onder ‘gek’ en dat is nogal beladen. Als je gek bent, ga je naar het gekkenhuis”, zo is de gedachte. Dus vanaf mijn twintigste liep ik van de ene naar de andere ‘heler’. Duivelsuitdrijvers, acupressuur, acupunctuur, gebedsgenezers, ik heb ze allemaal gezien. Sommigen in Turkije, waar ik veel familie heb wonen, anderen gewoon hier in Nederland. Als ik er aan terugdenk, zaten er de nodige oplichters tussen. En het kostte allemaal goud geld.”
Hij kreeg ook advies om allerlei soorten drugs en paddo’s te gebruiken. “Maar dat wilde ik niet, ik was bang dat ik mezelf dan zou verliezen of écht gek zou worden.”

“Het gekke is dat het allemaal wel leek te helpen, maar steeds maar voor een paar maanden. Na zo’n bezoek durfde ik heel voorzichtig weer naar buiten, maar dat zakte dan toch weer af bij de eerste de beste tegenslag. En dan ging ik nog een keer naar zo’n man toe, of ik probeerde weer iets anders uit. Achteraf is het raar dat ik er niet ook mee naar de huisarts ben geweest, maar de angst voor gek versleten te worden, zat er diep in.”

“Uiteindelijk heeft uitgerekend de Imam me ervan overtuigd toch een keer te gaan praten met een psycholoog. Dat was twee jaar geleden. Daarin speelde mee, dat mijn laatste therapeut aan cupping deed, en soort massage die grote rode plekken geeft omdat je huid als het ware opgezogen wordt in een halve glazen bol. Het gaf wel een ontspannen gevoel, maar behalve die rode plekken, kwamen er ook ontstekingen. Toen was ik er klaar mee.
Die psycholoog zal me wel een lastige klant gevonden hebben, want ik was er van overtuigd dat die me ook niet echt kon helpen. En daarin kreeg ik gelijk: heel veel kon hij niet voor me doen. Ik was natuurlijk ook een beetje gewend aan mijn manier van leven, dus toen ik langzamerhand wel naar buiten durfde, wist ik eigenlijk niet zo goed wat ik moest gaan doen. Naar het park lopen of de supermarkt heb je op een gegeven moment ook wel gezien.
Maar toch: door die gesprekken en medicijnen die ik slik, durf ik nu steeds iets verder van huis. En waar ik bang voor was, dat ik na een half jaar weer terug bij af zou zijn, gebeurde niet. Dus wie weet, kan ik over een jaar weer verder met mijn opleiding.”
Met een grijns: “Dat eigen risico is echt niks als ik het vergelijk met dat geld wat ik aan al die oplichters heb uitgegeven. Want zo zie ik het nu wel.”

Verbieden of goede begeleiding?

Ayahuasca is ondertussen verboden in Nederland. Zowel Charlotte als Elma zijn daar geen voorstander van. Charlotte: “Ik vind het jammer dat het verboden is. Natuurlijk is het middel niet zonder risico’s. Er zijn twee mensen overleden, maar er is helemaal niet gekeken hoe de omstandigheden daarbij waren. Er vallen ook heel veel alcoholdoden en verkeersdoden, maar alcohol en verkeer zijn ook nog steeds toegestaan. Ook een medicijn als Oxycodon is wél toegestaan.”
Elma is sowieso tegen verbieden: “Dan gaat het alleen maar ondergronds. Maar openbaar gebruik ben ik gen voorstander van. Het moet wel onder goede begeleiding gebruikt worden.”

Youssef is het daar in grote lijnen mee eens. Hij is wel voor dat er een soort van controle komt. “Dat je weet of iemand een goede opleiding heeft gehad, en niet zomaar iets doet.” Ook hij is niet voor een verbod. “Dan gaan mensen naar het buitenland, dat houd je toch niet tegen. Mensen die ik ken doen dat soort dingen sowieso liever in Turkije, met hun familie om zich heen.”

Een goede voorbereiding is essentieel. “Het is óók een kwestie van gezond verstand,” zegt Charlotte, “Zorg voor een goede conditie, eet gezond, en gebruik niet te vaak. Elk weekend Xtc kán niet gezond zijn. Het is een combinatie van logica en intuïtie. Daarbij moet je weten waar je aan begint: Je moet je sowieso goed voorbereiden en je goed laten voorlichten. Voorbereiden kan bijvoorbeeld door eerst een jaar te mediteren. Tegelijkertijd moet je ook de controle durven loslaten.”

Bovendien is het niet alleen maar slecht, vinden zowel Charlotte als Elma. Charlotte: “Ik weet van andere mensen die midden in een psychose zaten, na een keer paddo-gebruik nooit meer psychotisch zijn geweest. Maar het is ook bekend dat er mensen psychotisch zijn geworden door diezelfde paddo’s. Binnen de psychiatrie willen ze dingen snel oplossen, met medicatie en ECT. Dat kan heel vaak niet. Je lichamelijke conditie is ook belangrijk voor hoe je reageert, maar daar wordt erg weinig aandacht aan besteed.”

Elma is, na haar suïcidepoging, lid geworden van de Evangelische kerk. “Ik heb toen een ontmoeting met Jezus gehad, daardoor heb ik het overleefd. Dat weet ik zeker. Ik ben ook theologie gaan studeren. Wat de Bijbel zegt, is totaal iets anders dan wat de Santo Daime kerk zegt.”

Ze is stellig: “Ga er absoluut niét naar toe. Ik ga niet ontkennen dat er mooie dingen zijn gebeurd, maar als je in de hemel wilt komen, zou ik geen Ayahuasca gebruiken.”

Dit artikel is onderdeel van een thema-magazine over alternatieve, complementaire en integrale geneeswijzen in de ggz. Lees ook de andere artikelen (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3744821/nieuws/tussen_alternatief_en_regulier.html?page=1) in het magazine.