Muziekinterventies tegen stress: effectief en kostenvriendelijk

Stress is niet meer weg te denken uit onze maatschappij en onderzoek toont aan dat de negatieve impact van stress een grote risicofactor is voor het ontstaan van lichamelijke aandoeningen en psychische klachten. Op allerlei manieren proberen we ons dan ook te wapenen tegen dagelijkse en aanhoudende stress. Een effectief en kostenvriendelijk middel blijken muziekinterventies te zijn. Onderzoeker Martina de Witte analyseerde met collega’s honderden studies met in totaal meer dan 12.000 deelnemers om de effectiviteit hiervan te onderzoeken. ‘Muziekinterventies leveren veel voordeel op, vooral ook voor groepen die erg kwetsbaar zijn voor stress en voor wie psychologische interventies minder geschikt zijn.’

Muziektherapie

Om het hoofd te bieden aan de negatieve impact van stress, gebruiken miljoenen mensen ter wereld kalmerende medicatie. Maar die medicatie kan allerlei nare bijwerkingen hebben. ‘De ontwikkeling van en onderzoek naar innovatieve en niet-farmacologische interventies voor stressvermindering zijn daarom hard nodig’, stelt Martina de Witte. ‘Vooral voor patiëntpopulaties waarvan bekend is dat ze kwetsbaarder zijn voor stress en voor wie psychologische interventies minder geschikt zijn, zoals mensen met een licht verstandelijke beperking. ‘

Omdat al bekend is dat muziek stress kan verminderen, zowel door te luisteren als zelf muziek te maken, worden muziekinterventies steeds vaker gebruikt in de medische en geestelijke gezondheidszorg. ‘De ervarings- en actiegerichte benadering van muziekinterventies maken deze bovendien bijzonder goed geschikt voor mensen die functioneren op een lager intellectueel niveau’, stelt De Witte.

Naast het analyseren van effecten, heeft zij samen met haar team onderzoek gedaan naar de precieze inzet van verschillende typen muziekinterventies, en welke aspecten van deze interventies van belang zijn bij het behandelen van stressklachten. ‘In de praktijk zien we dat er met name gebruik wordt gemaakt van twee typen muziekinterventies: 1) muziekluisterinterventies (‘music medicine’), waarbij het doel is te ontspannen door het luisteren naar specifieke relaxerende muziek, en 2) muziektherapie interventies om stress en spanning te behandelen. Laatste zijn doelgerichte en methodische interventies, aangeboden door een gediplomeerd muziektherapeut, die het luisteren naar muziek en het samen muziek maken omvatten, zoals songwriting, samen zingen, of muzikale improvisatie.’

Op hoog niveau bewijs dat muziekinterventies effectief kunnen zijn

In een eerste studie analyseerde De Witte met collega’s ruim 100 onderzoeken met in totaal bijna 10.000 deelnemers, waarvan er 4.838 deelnamen aan een muziekinterventie groep (muzikale activiteiten of muziektherapie). De interventies vonden plaats in klinische, medische en aan werk of studie gerelateerde settingen. De overige 4.779 vormden de controlegroep. Uit deze eerste studie blijkt dat muziekinterventies positieve kleine tot middelgrote effecten hebben zowel op fysiologische stressgerelateerde ’arousal’ (verhoogde bloeddruk, hartslag, hormoonspiegels) en op ervaringen van stress (angst, rusteloosheid of nervositeit).

* Muziek blijkt de fysiologische effecten waarmee stress gepaard gaat, zoals toegenomen hartslag, bloeddruk en ademhalingssnelheid, te kunnen verminderen;

* Muziek heeft positieve effecten op het subjectief ervaren van stress, zoals het gevoel het niet meer aan te kunnen, zich zorgen maken en nervositeit).

Deze studie levert op hoog niveau bewijs dat muziekinterventies effectief kunnen zijn in het verminderen van stress en rechtvaardigt daarmee het toenemende gebruik van muziekinterventies in zowel de medische- als de geestelijke gezondheidszorgpraktijk’, stelt De Witte.

Muziektherapie blijkt vooral effectief bij het verminderen van stress

In een tweede studie maakt De Witte met collega’s een systematische analyse van onderzoeken naar de effecten van specifiek muziektherapie interventies op het verminderen van stress. In totaal werden hiermee 47 onderzoeken met een controlegroep van 2.747 deelnemers in kaart gebracht.

De onderzoekers concluderen dat muziektherapie een middelgroot tot groot effect heeft op stressgerelateerde uitkomsten. ‘Vooral muziektherapie is dus effectief bij het verminderen van stress. Dit kan mogelijk verklaard worden door de gepersonaliseerde, op maat gesneden aanpak van de muziektherapeut die specifiek is opgeleid om muzikaal af te stemmen op de behoeften van de patiënt’, concludeert De Witte. Deze resultaten rechtvaardigen volgens De Witte het toenemende gebruik van muziektherapie door een gekwalificeerde muziektherapeut in zowel de GGZ-praktijk als ook medische settingen. Gezien de meerwaarde van een gediplomeerde muziektherapeut raadt De Witte aan goed na te denken of muziektherapie nodig is, of dat muziek luisterinterventies, veelal aangeboden door zorgverleners, voldoende zijn.

Muziekinterventies kunnen veel voordeel opleveren

‘Overall kan dus worden geconcludeerd dat muziekinterventies in de vorm van zowel muziek luisteren als in de context van muziektherapie, gegeven door specifiek opgeleide en getrainde therapeuten, veel voordeel kunnen opleveren voor patiënten in zowel medische settingen als in de geestelijke gezondheidszorg’, concludeert De Witte.

Promotiedetails

Martina de Witte promoveert vrijdag 29 oktober op dit onderwerp aan de Universiteit van Amsterdam,’ Music Interventions for Stress Reduction’. Promotoren: prof. dr. G.J.J.M. Stams en prof. dr. X.M.H. Moonen, copromotor: prof. dr. S.A.H. van Hooren.

Naast deze twee studies keek De Witte ook naar de praktijkkennis van muziektherapeuten over het verlagen van het stress bij mensen die functioneren op een lager intellectueel niveau, de validiteit en betrouwbaarheid van zelfrapportage stressmeetinstrumenten en hun geschiktheid voor mensen met lichte verstandelijke beperkingen (LVB) en het ontwikkelen van een muziektherapeutische micro-interventie voor stressreductie. Zie daarvoor de onderstaande artikelen:

* Effects of music interventions on stress-related outcomes: a systematic review and two meta-analyses (https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/17437199.2019.1627897)

* Music therapy for stress reduction: a systematic review and meta-analysis (https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/17437199.2020.1846580)

* Music Therapy Interventions for Stress Reduction in Adults With Mild Intellectual Disabilities: Perspectives From Clinical Practice (https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyg.2020.572549/full)

* Self-Report Stress Measures to Assess Stress in Adults with Mild Intellectual Disabilities – a Scoping Review (https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyg.2021.742566/abstract)

Bron: UVA (https://www.uva.nl/shared-content/faculteiten/nl/faculteit-der-maatschappij-en-gedragswetenschappen/nieuws/2021/10/muziekinterventies-effectief-bij-stress.html?origin=ZTqIajedSzmOmNHrCB8ujw)

-----------------------------------------------------------------------------------------

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.

Abonneren kan direct via het inschrijffomulier (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89775/pagina/abonneren.html), Opgeven van je mailadres is voldoende.
Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89779/pagina/e-magazine.html).