‘Stimuleer veerkracht bij getraumatiseerde kinderen en jongeren’

Veel kinderen maken iets traumatisch mee en de persoonlijke en maatschappelijke gevolgen zijn groot als ze daar niet goed mee om kunnen gaan. Het stimuleren van veerkracht bij kwetsbare kinderen en jongeren moet daarom de hoogste prioriteit krijgen. Dat stelt Anne-Laura van Harmelen, hoogleraar Brein, Veiligheid en Veerkracht, in haar oratie op 27 juni. De redactie van de Universiteit Leiden interviewde haar.

Allereerst, om wat voor soort jeugdtrauma’s gaat het?

‘Jeugdtrauma is een breed concept. Ongeveer de helft van de kinderen en jongeren maakt weleens iets heel naars mee. Het kan gaan om een incident zoals een auto-ongeluk of chronisch nare ervaringen zoals gepest of mishandeld worden. Vooral binnen de familie-omgeving is jeugdtrauma vaak een geclusterd probleem; zo kunnen financiële problemen of armoede ervoor zorgen dat ouders last hebben van stress en depressiviteit en dat kan z’n weerslag hebben op de opvoeding van hun kinderen. Jeugdtrauma’s zijn een van de sterkste voorspellers van mentale problemen in de adolescentie. Ruim een derde van de mentale problemen die opkomen in de adolescentie zijn terug te voeren op een jeugdtrauma. Gezien de huidige problematiek in de jeugdzorg is het daarom essentieel dat kinderen en jongeren veerkrachtig zijn na een jeugdtrauma en dat het een prioriteit wordt voor de volksgezondheid.’

Waarom heet uw oratie ‘Veerkracht bestaat niet’?

‘Dat doe ik om meerdere redenen. In mijn oratie bespreek ik de fabels en feiten over dit onderwerp. Veerkracht bestaat niet als een persoonlijke eigenschap die iemand altijd beschermt tegen de gevolgen van stress. Maar veerkracht bestaat wél als een proces dat wordt ondersteund door genetische, neurobiologische en sociale omgevingsfactoren en dat zich ontvouwt over verloop van tijd na stressvolle ervaringen. Ik laat zien dat veerkracht per persoon kan verschillen en in de loop van de tijd kan veranderen. En dat de bouwstenen van veerkracht afhankelijk kunnen zijn van hun context. In mijn oratie pleit ik daarom voor meer precisie over de definitie van veerkracht in toekomstig onderzoek.’

Hoe onderzoekt u veerkracht na een jeugdtrauma? 

‘We weten dat er belangrijke genetische factoren zijn, maar ook dat er belangrijke sociale factoren zijn die veerkracht ondersteunen. In ons onderzoek kijkt mijn groep hoe al die factoren aan elkaar zijn gekoppeld, bijvoorbeeld door te onderzoeken wat het effect is van vriendschap in de adolescentie op stressreacties in het brein bij jongeren met traumatische ervaringen. Zo onderzoeken we welke mechanismen aan veerkracht ten grondslag kunnen liggen. Als we die mechanismen beter kennen, kunnen we die misschien nabootsen in therapie of bijvoorbeeld in de begeleiding van school.’

De hoogleraren Anne-Laura van Harmelen en Marieke Liem zijn beiden onderzoeksleider van het stimuleringsprogramma Sociale Veerkracht en Veiligheid, waarin interdisciplinair – zoals vanuit pedagogiek, rechten en filosofie - wordt gewerkt aan een veiliger leefomgeving voor iedereen. 

Bron: Universiteit Leiden (https://www.universiteitleiden.nl/nieuws/2022/06/stimuleer-veerkracht-bij-getraumatiseerde-kinderen-en-jongeren)

-----------------------------------------------------------------------------------------

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.

Abonneren kan direct via het inschrijfformulier (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89775/pagina/abonneren.html), opgeven van je mailadres is voldoende. Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89779/pagina/e-magazine.html).