Vertroostingen. Gewone woorden

Johan Atsma recenseert het boek van Dirk de Wachter

“Het menselijk bestaan meandert onvoorspelbaar door de oneindigheid van de kosmos. Met wat geluk blijft de weg redelijk begaanbaar, en vliegen we niet uit de plots opdoemende bochten.”

Onder het motto ‘De gewone woorden’ begint zo het nieuwe en persoonlijke boek van Dirk de Wachter waarin hij zijn naar eigen woorden ‘miserie’ met ons deelt en wat hem daarin heeft geholpen.

‘Vertroostingen’ biedt een eerlijk verslag van een ziektegeschiedenis en de manier waarop Dirk de Wachter tracht om te gaan met zijn noodlot, de diagnose kanker. Tijdens een weekend in Parijs krijgt hij hevige krampen, gepaard gaande met bloedverlies en bij thuiskomst blijkt na de nodige onderzoeken inclusief een coloscopie dat hij darmkanker heeft met uitzaaiingen. Dat is slecht nieuws natuurlijk waarbij de hoop die er altijd is de grond in wordt geslagen. Er volgt een operatie met de nodige ongedachte nare gevolgen.

“Dat was de hel. Ik kan het niet anders omschrijven. Zo voelde het. Als de hel. Er waren momenten waarop ik, een mens die zo graag leeft, op een knop had willen duwen als ik wist dat die me van alle ellende zou verlossen. Zeg maar de knop naar de dood. De kans dat ik dat had gedaan, is niet groot. Maar met die immense pijn en met dat voortdurende slechte gevoel, ben je niet meer de baas over je gedachten. Je bent dokter, maar je bent ook een mens.”

Het is een periode van diepe ellende, ziekenhuisopnames en chemotherapie. De Wachter wijdt daar technisch niet al te veel over uit omdat dit boek vooral een persoonlijk verslag is van de manier waarop hij zijn ziekteproces mentaal doorstaat. Daar windt hij geen doekjes om. In klare taal omschrijft hij wat hij beleeft en hoe hij daar vervolgens mee om probeert te gaan. Daarin is ‘troost’ het sleutelbegrip. In een aantal hoofdstukken vertelt hij ons hoe troost een rol speelt in het omgaan met het noodlot dat hem treft en de diverse manieren waarop je die troost kunt vinden.

“Wat ik heb meegemaakt, deed me nadenken over die vraag. Wat helpt er? Wie is er?”

Daarin speelt  bovenal ook de ander een grote rol, zo benadrukt De Wachter:  “(…) dat er iemand voor mij was.”  En om deze recensie een persoonlijke insteek te geven: als ervaringsdeskundige met een geschiedenis met kanker kan ik beamen dat een klein gebaar van aandacht van de ander een onschatbaar effect heeft en troostrijk kan zijn. Ik weet na vele jaren nog dat een verpleegkundige, toen ze over mij heen gebukt stond toen ik weer eens aan het braken was, in een klein kartonnen bekkentje tegen me zei: “ach gossie”. Dat deed me toen enorm goed. De Wachter noemt dat “De troost van het kleine goede” en wijdt er een hoofdstuk aan. Hij kiest er overwogen voor zijn boek persoonlijk te houden waarmee hij wil bereiken dat de lezer er inspiratie uit put, aan het nadenken wordt gezet en over het eigen beleven gaat reflecteren.

Dat is natuurlijk altijd een heikel punt, kun je het vooral over jezelf en je eigen beleven hebben om toch de ander van dienst te zijn? Wat mij betreft blijft De Wachter met zijn boek bij de valkuil die daar dreigt vandaan, omdat hij zijn overpeinzingen met betrekking tot zijn eigen beleven in een algemener kader weet te plaatsen. Slechts in het gebruiken van voorbeelden van troostrijke aspecten die hem van dienst zijn, schiet hij zijn doel soms voorbij. Ik kan me voorstellen dat er heel wat mensen zijn die geen troost putten uit Bach, de schilder Francis Bacon of de Poolse dichteres Szymborska en er ook geen belang in zien met hun werk kennis te maken. In dat opzicht is het boek gaandeweg  meer op het persoonlijk beleven van De Wachter gericht  en wordt het minder makkelijk voor de lezer om de stap naar eigen beleven te maken; Gaandeweg is de link met het ziekzijn ook minder aanwezig.  Desalniettemin is het een plezier om dit persoonlijke en elegant geschreven boek te lezen en zal het zeker zo zijn “(…) dat sommige van mijn geschreven woorden van betekenis konden zijn voor mensen in nood. Mijn eigen woorden, mijn gewone woorden.”

Dirk de Wachter: Vertroostingen, Gewone woorden van Dirk de Wachter
Uitgeverij LannooCampus, 155 pagina’s; prijs: € 24,99, ISBN 978 94 014 8961 4

Lees hier eerdere recensies van Judith de Roos en Johan Atsma (https://www.ggztotaal.nl/tp-29166-2/recensie)