Jolijn Santegoeds, 'tekeer tegen de isoleer', overleden

Dit weekend bereikte ons het bericht dat Jolijn Santegoeds onverwacht is overleden. Santegoeds streed jarenlang tegen het separeren in de ggz, en slaagde er zelfs in er erkenning voor te krijgen dat separeren in strijd was met de rechten van de mens. Wij nemen hieronder het bericht van Ypsilon (https://www.ypsilon.org/actueel-ypsilon/icoon-tegen-isoleer-overleden/) over.

Nooit meer zal ze nog ‘tekeer tegen de isoleer’ gaan, zoals ze decennia terug haar actiegroep startte. Jolijn Santegoeds is niet meer. Eerder deze week werd ze op 45-jarige leeftijd levenloos in haar huis gevonden. Scherp van de tongriem gesneden was ze met haar fel gekleurde hanenkam jarenlang de spreekbuis van cliënten die gedwongen werden behandeld zonder dat het ooit tot goede zorg kwam. Ze heeft helaas niet meer mogen meemaken dat de isoleercel volledig uit de ggz verdween. Maar mede dankzij haar acties drong wel het besef door dat de ggz humaner moest. Ook bij Ypsilon.

Het was zeker de eerste tijd een eenzame strijd van Santegoeds. Als meisje van zestien werd ze drie jaar gedwongen opgenomen na een zelfmoordpoging. Maar liefst twee jaar daarvan zat ze in een isoleercel. “Het werkte averechts”, vertelde ze later. “Direct tijdens mijn opname deed ik opnieuw een zelfmoordpoging, omdat ik mijn leven kwijt was. Mijn sociale netwerk en hobby’s, alles was weg, ik was ontworteld. Ik wilde niet praten en was feitelijk in mijzelf geïsoleerd.” Het zou niet de laatste keer zijn dat haar dat overkwam.

Die traumatische ervaring legde de kiem voor tientallen jaren activisme tegen alles wat met dwang in de psychiatrie te maken had. “Gedwongen opnamen zijn per definitie ontwrichtend en richten grote schade aan voor patiënten. In een isoleercel word je gek”, was haar boodschap, die ze uitdroeg op een steeds groter podium. Eerst binnen de ggz, daarna ook bij de Tweede Kamer en uiteindelijk nadrukkelijk ook Europees. Omdat mensenrechten hier op het spel stonden.

Met grote regelmaat troffen Ypsilondirecteur Bert Stavenuiter en Jolijn Santegoeds elkaar in politieke settings of achter de microfoon van een nieuwszender. “Media zoeken vaak naar discussie, naar tegenstellingen. Dus vaak werd dan gevraagd wat ik vond van de radicale stellingname van Jolijn. Mijn antwoord daarop was steevast dat ik met haar achtergrond alleen maar oneindig veel respect kon hebben voor haar woorden. Te lang is dwang verward met zorg. Waar we elkaar altijd in hebben gevonden is de overtuiging dat zorg alleen werkt als je de verbinding weet te maken. Isoleren, of ‘separeren’ zoals de ggz het noemt, is het omgekeerde.”

Lees ook: Ondanks goede voornemens bijna duizend mensen per jaar in een separeercel (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-4204820/nieuws/ondanks_goede_voornemens_bijna_duizend_mensen_per_jaar_in_een_separeercel.html?page=1)