Depressiezorg kan effectiever

Nieuw promotieonderzoek laat zien: kortere wachttijden, minder uitval en betere planning maken depressiezorg effectiever.

Op 31 oktober 2025 verdedigde Dyllis van Dijk haar proefschrift Improving outpatient depression care aan de Universiteit Maastricht. Haar onderzoek laat zien hoe factoren zoals wachttijd, behandeluitval, behandelintensiteit, patiëntperspectief en het gebruik van predictie-instrumenten samen bijdragen aan betere ambulante depressiezorg. De bevindingen bieden waardevolle handvatten voor behandelaren, onderzoekers, beleidsmakers én patiënten en naasten. Depressie is een van de meest belastende aandoeningen wereldwijd; in Nederland krijgt bijna één op de vier volwassenen ermee te maken. Hoewel er effectieve behandelingen bestaan, reageren mensen verschillend op therapie en herstelt slechts een derde na een eerste behandelstap. Toegankelijke, tijdige en goed afgestemde zorg is dus cruciaal.

Behandelintensiteit

Van Dijk laat zien dat wachttijden een directe invloed hebben op behandelresultaten: hoe langer iemand moet wachten, hoe minder gunstig de uitkomst na zes maanden behandeling. Ook blijkt behandeluitval een belangrijk knelpunt - 14,5 procent van de onderzochte patiënten stopte voortijdig. Mensen met ernstigere depressie, hogere sociaaleconomische status of bijkomende angst- of persoonlijkheidsproblematiek maakten hun behandeling juist vaker af. Deze bevindingen benadrukken hoe belangrijk het is om snel te kunnen starten én om te voorkomen dat mensen voortijdig afhaken. Een opvallende bevinding is dat cliënten met zowel depressie als persoonlijkheidsproblematiek meer psychotherapiesessies ontvingen dan cliënten zonder deze combinatie. Dat roept de vraag op of die intensievere behandeling noodzakelijk is of mogelijk wijst op een risico op overbehandeling. Het zorgvuldig afstemmen van behandelintensiteit blijft daarom belangrijk.

Verder dan symptoomreductie

Via een concept-mapping studie identificeerde Van Dijk samen met patiënten en mantelzorgers 79 factoren die bijdragen aan succesvolle depressiebehandeling. Die factoren vielen uiteen in tien thema’s, waarvan de therapeutische relatie het sterkst naar voren kwam.

Cliënten en naasten hechten veel waarde aan:
- een goede band met de behandelaar
- een goed georganiseerde behandeling
- het gebruik van richtlijnen
- passende behandelonderdelen

Succesvolle behandeling gaat volgens hen dus verder dan symptoomreductie alleen.

Predictie

Naast onderzoek naar wachttijden en behandeluitval beoordeelde Van Dijk zestien predictie-instrumenten die behandelaren kunnen helpen om behandelingen beter te plannen. Hoewel veel instrumenten nog niet heel precies zijn, kunnen ze wél ondersteunend zijn. De Dutch Measure for Quantification of Treatment Resistance in Depression (DM-TRD) bleek bijvoorbeeld een hogere kans op een minder gunstige behandeluitkomst te voorspellen. Het toevoegen van een item over jeugdtrauma verbeterde die voorspelling echter niet.

Aanbevelingen

In haar proefschrift pleit Van Dijk voor:
- kortere wachttijden en voorkomen van uitval
- zorgvuldig doseren van behandelintensiteit
- structurele samenwerking tussen instellingen
- behandelen volgens richtlijnen
- systematisch meten van behandelvoortgang (ROM)
- verstandig gebruik van predictie-instrumenten

Ook doet zij aanbevelingen voor grootschalig, privacyvriendelijk vervolgonderzoek, zodat behandelingen in de toekomst nog beter kunnen aansluiten bij de individuele behoeften.

Dyllis van Dijk studeerde geneeskunde aan de Universiteit Leiden en werkt sinds 2015 als psychiater bij de PsyQ Depressieafdeling in Den Haag, waar zij ook haar promotietraject startte. Sinds 2020 is zij geneesheer-directeur bij Parnassia Group Haaglanden, met een focus op zorgkwaliteit, suïcidepreventie, veiligheid en verantwoordelijkheden binnen de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg.

Bron: NedKAD Nederlands Kenniscentrum Angst, Dwang en Depressie (https://nedkad.nl/nieuws/promotieonderzoek-depressiezorg/)

Illustratie: Hester van de Grift (https://hester-vandegrift.blogspot.com/)

Lees ook over andere artikelen over depressie (https://www.ggztotaal.nl/tp-29166-2/depressie)

-----------------------------------------------------------------------------------------

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.

Abonneren kan direct via het inschrijfformulier (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89775/pagina/abonneren.html), opgeven van je mailadres is voldoende. Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89779/pagina/e-magazine.html).