Labelen met ADHD en ASS

Een pleidooi voor een casuïstische benadering, waarbij labels op een geïnformeerde en doordachte manier ingezet worden. Johan Atsma recenseert het boek Labelen met ADHD en ASS. Wetenschap, nut en risico van psychiatrische classificaties (https://www.boom.nl/psychologie/100-20006_Labelen-met-ADHD-en-ASS ) van Sander Werkhoven, Joel Anderson, Ingrid Robeyns en Branko van Hulst.

ADHD en ASS zijn termen die tegenwoordig te pas en te onpas worden gebruikt. Van oorsprong zijn het classificaties van gedrag met hun oorsprong in de DSM 5, het standaard diagnostiek boek dat ooit is bedacht om met zijn allen dezelfde taal te spreken waar het gaat over psychiatrische aandoeningen. Dit boek Labelen met ADHD en ASS van Werkhoven, Anderson Robeyns en van Hulst wil een doorbraak teweeg brengen in de discussie rondom deze termen, en de controverse die is ontstaan rondom DSM-classificaties in het algemeen.

Langs elkaar praten
ADHD en ASS vormen in die discussie een duidelijk voorbeeld van waar DSM-classificaties toe kunnen leiden - in zowel positieve als negatieve zin. “We richten ons in de eerste plaats op zorgprofessionals, die we een handvat willen geven om geïnformeerd en verstandig om te gaan met classificaties. We zullen laten zien dat zowel voorstanders als tegenstanders van de classificaties ADHD en ASS zich op geldige redenen kunnen baseren, maar vaak langs elkaar heen praten en denken in termen van valse tegenstellingen”, aldus de auteurs.

Vier vragen
Om die tegenstellingen wind uit de zeilen te nemen probeert dit boek antwoord te geven op vier centrale vragen:

- Vraag 1: Wat is de wetenschappelijke status van de classificatie ADHD en ASS?
- Vraag 2: welk nut en risico hebben de classificaties ADHD en ASS in de opvoedkundige en de klinische praktijk?
- Vraag 3: Wat zijn de effecten van classificaties op individuen die ze krijgen?
- Vraag 4: Hoe verder?

In het plan van aanpak. aan het begin van dit boek, wordt al direct de belangrijkste les omschreven die het schrijven van dit boek heeft opgeleverd: “De belangrijkste les van dit boek is misschien wel dat er enorme verschillen zijn tussen de levens die achter de diagnostische labels schuilen.” Dit besef zal in de uitwerking van de vier centrale vragen steeds een belangrijke rol spelen.

Ontschuldiging en acceptatie
De wetenschappelijke context van de DSM wordt uitgebreid doorgelicht waarbij belangrijke conclusies worden getrokken: DSM classificaties geven geen verklaringen en voorspellen weinig.

In opvoedkundige en therapeutische context blijkt duiding en begrip van belang te zijn, ze geven houvast in een complexe en veelzijdige werkelijkheid. Ontschuldiging en acceptatie zijn  belangrijke elementen bij het gebruik van de classificaties. Ze kunnen praktische handvatten geven voor kinderen en hun ouders. Maar aan de andere kant kan een classificatie leiden tot allerlei negatieve gevolgen, waar met name de verschillen die er zijn binnen een groep met deze classificatie worden veronachtzaamd. De classificaties hebben een te beperkte voorspellende waarde voor het opstellen van behandelingsprotocollen en ze kunnen ook nog eens een blokkade vormen voor het leren verantwoordelijkheid nemen voor bepaald gedrag. Ze kunnen zelfs leiden tot vervreemding.

Maatschappelijke context
Ook in de maatschappelijke context leidt de classificatie ADHD en ASS tot positieve en negatieve gevolgen. Het kan bijvoorbeeld zorgen voor een belangrijke rol in het streven naar een inclusieve maatschappij waarin ook atypische kinderen kunnen meekomen. Maar ook kan het leiden tot wat wordt genoemd  “[…] concept creep. Het steeds verder uitdijen en opschuiven van bestaande concepten zodat grotere groepen eronder vallen.”

Financiering van zorg
In administratieve en institutionele context hebben classificaties nut om onder meer zorgvragen in kaart te brengen en te vergelijken en daarmee voorzieningen te optimaliseren, maar ze kunnen ook in de context van schaarse middelen een te grote rol gaan spelen. Classificaties gaan in toenemende mate een basis vormen voor de financiering van zorg en ondersteuning en dat levert allerlei problemen op.

Casuïstische benadering
De vier basisvragen worden helder en inzichtelijk en in een duidelijke structuur behandelt en dat leidt uiteindelijk tot een heldere conclusie die kort samengevat luidt: “We pleiten daarom voor een casuïstische benadering, waarbij labels op een geïnformeerde en doordachte manier ingezet worden (en soms nadrukkelijk niét gebruikt worden), zodat er gebruikgemaakt kan worden van de positieve functies en effecten ervan en de nadelen zoveel mogelijk worden ingeperkt .”

Dit boek kan daarvoor als basis uitstekend worden gebruikt! Voor een ieder die werkzaam is in het veld en/of te maken heeft met de classificaties ADHD en ASS vormt dit boek een belangrijk hulpmiddel om het denken erover te versterken en inhoud te geven.

Sander Werkhoven, Joel Anderson, Ingrid Robeyns, Branko van Hulst - Labelen met ADHD en ASS, wetenschap, nut en risico van psychiatrische classificaties (https://www.boom.nl/psychologie/100-20006_Labelen-met-ADHD-en-ASS )
Uitgeverij Boom
158 pagina’s inclusief noten en referentielijst
Prijs: € 24,95
ISBN 978 90 2447 295 6

-

Lees ook andere recensies van Judith de Roos en Johan Atsma (https://www.ggztotaal.nl/tp-29166-2/recensie)

-----------------------------------------------------------------------------------------

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.

Abonneren kan direct via het inschrijfformulier (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89775/pagina/abonneren.html), opgeven van je mailadres is voldoende. Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89779/pagina/e-magazine.html).