Politici reageren vooral op incidenten in de zorg. De echt belangrijke thema’s laten ze liggen, vinden voorlopers in de zorg die een oprecht debat willen.
Volle spoedeisende hulp-afdelingen die patiënten moeten weigeren, zorgverzekeraars die artsen wantrouwen in plaats van vertrouwen, niet-werkende computersystemen in de huisartsenzorg, grote ziekenhuisconglomeraten waar de ‘menselijke maat’ ontbreekt. Een paar grieven van voorlopers in de zorg, die in NRC de politiek oproepen tot een realistisch debat. Politici, zo zeggen de artsen, hoogleraren en ondernemers, zouden méér moeten doen dan „luidruchtig reageren op incidenten” en debat durven voeren over vertrouwen in artsen, samenwerking tussen zorgverleners en de macht van zorgverzekeraars.
Gebeurt dit nu niet? Lees de programma’s voor de verkiezingen in maart en zie: vrijwel alle partijen signaleren „bureaucratische trekjes”. „De menselijke maat” is verdwenen uit de zorg, de problemen van patiënten worden genegeerd en er moeten vooral meer artsen dichterbij de mensen komen. Minder marktwerking in de zorg (PvdA, CDA, ChristenUnie, SP) is een belangrijk thema in bijna alle programma’s, net als de macht van zorgverzekeraars. Alleen: een oplossing wordt niet aangedragen. Tekenend is een zin van het CDA - zulke zinnen zijn in alle programma’s te lezen: „Hoewel wij niet geloven in het nut van nieuwe stelselwijzigingen, kunnen we wel flinke slagen maken in de zorg door meer ruimte te geven aan de echte zorgverleners, meer samenwerking en minder marktwerking.”
Wat ook ontbreekt: antwoord op de vraag wat níét kan? Liever publiek geld voor hightech operatietechnieken of voor extra wijkverpleging voor ouderen? En wat mag een gewonnen levensjaar kosten aan publiek geld? Gevoelige onderwerpen, die beter vermeden kunnen worden in de verkiezingsprogramma’s. Niet de beste plaats om zeer controversiële keuzes bekend te maken. Maar juist dat willen de initiatiefnemers wel: „Gratis zorg bestaat niet, keuzes zijn onontkoombaar. Het is aan u, politiek leiders van Nederland, om zonder dralen kenbaar te maken waar uw partij voor staat.”
Jim van Os, hoogleraar in de psychiatrie, Universitair Medisch Centrum Maastricht
Waar gaat de discussie nu vooral over?
„Politici zijn erg geïnteresseerd in het begrip ‘verwarde mensen’. Het klinkt goed en het gaat er vaak over in de media. Maar ik vind het een erg ‘verwarde’ discussie. Ja, er is bezuinigd in de geestelijke gezondheidszorg waardoor mogelijk onderbehandeling ontstaat, maar het krioelt daardoor echt niet van de verwarde mensen op straat.
We hebben in Nederland nog steeds de meeste bedden voor psychiatrisch patiënten van heel Europa. Er zijn misschien meer meldingen van verwarde mensen bij de politie, maar het is volstrekt onduidelijk of er een causaal verband is.
Het is een discussie die gaat over wat de burger belangrijk vindt in het straatbeeld en dat leidt de aandacht af van waar het echt over zou moeten gaan. Politici vermijden belangrijke onderwerpen in de gezondheidszorg want er valt niets te winnen.”
Waar zou het over moeten gaan?
„Het is een taai en vervelend onderwerp en je kunt er in verkiezingstijd geen stoere maatregelen over aankondigen, maar het zou moeten gaan over de verzakelijking van de zorg, en hoe we dat terug kunnen dringen. Er is in de geestelijke gezondheidszorg een systeem geïntroduceerd waarin de zorgverzekeraar steeds meer controles eist om de kosten te beheersen.
De ‘tijdschrijvende diagnosehandelaar’ die alles wat hij doet goed bijhoudt, wint. De zorgverleners die de meeste aandacht besteden aan kleinschaligheid, relaties, weerbaarheid en communicatie, die hebben verloren.”
