De arbeidsparticipatie van mensen die te maken hebben met ernstige psychische problemen blijft ver achter vergeleken met de gehele beroepsbevolking. Een echt inclusieve samenleving komt er alleen als er meer oog is bij werkgevers en arbeidsbegeleiders voor de impact van psychisch lijden op het dagelijks leven.
Ondanks vele, soms heel succesvolle pogingen, blijven de landelijke arbeidscijfers teleurstellend laag. Jaar in jaar uit blijft het percentage betaald werkenden steken op rond de 20%. Dit was aanleiding voor een verdiepende verkenning onder de leden van het panel Psychisch Gezien over hun perspectief op arbeidsparticipatie.
Uit de verkenning komt naar voren dat werk, naast inkomen, ook structuur, een doel en sociale contacten biedt. Maar werk is óók een bron van stress. Panelleden geven aan dat werkgevers en instanties als het UWV over het algemeen te weinig aandacht hebben voor de impact van psychisch lijden op het dagelijks leven. Ook stigma en werkdruk zijn belemmerende factoren. Het beeld dat een baan voor iedereen per definitie leidt tot meer levensgeluk, zingeving en eigen kracht wordt door de panelleden dan ook gerelativeerd. Arbeidsparticipatie wordt ervaren als een precair evenwicht van: willen, durven, moeten en kunnen.
Arbeid op maat
Volgens panelleden is het essentieel dat er meer ruimte wordt gecreëerd, om uit te proberen wat voor iemand werkt op werkgebied. Experimenteerruimte dus, zonder verlies aan financiële zekerheid en met voldoende oog van de werkomgeving voor de daadwerkelijke ondersteuningsbehoeften. Bestaande re-integratie-instrumenten kunnen daar mogelijk aan bijdragen. Zoals de proefplaatsing en de participatiebanen die in het kader van de Participatiewet zijn ontwikkeld.
Ook Individuele Plaatsing en Steun (IPS) is een effectieve manier om veel barrières weg te nemen die de panelleden noemen en veel meer mensen met een psychische aandoening weer aan werk te krijgen. Daarnaast zijn herwaardering van vrijwilligerswerk als alternatief voor betaald werk, en het beschikbaar maken van gerichte ondersteuning bij het vinden en behouden van vrijwilligerswerk, goede manieren om de arbeidsparticipatie te bevorderen.
Psychische diversiteit als uitgangspunt
Mede dankzij de ratificatie van het VN-verdrag Handicap in Nederland groeit de aandacht voor de implementatie van structurele maatregelen om participatiebarrières weg te nemen. En dat past ook bij het gegeven dat veel mensen met psychische problematiek, net als ieder ander, (ooit) werk zouden willen vinden, betaald dan wel onbetaald.
Dit onderzoek legt de zwakke plekken in de huidige aanpak bloot. Op basis van de verkenning pleit het Trimbos-instituut voor meer ’diversiteitsdenken’ binnen het participatiedebat, waarbij steeds moet worden uitgegaan van mogelijkheden van mensen, zonder de psychische problemen te bagatelliseren. Het bespreekbaar maken van de impact van psychische problemen binnen de werkomgeving is daarbij een eerste, belangrijke stap.
Bron: Trimbos
Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.
Abonneren kan direct via het inschrijffomulier, Opgeven van je mailadres is voldoende.
Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines.
